Kimyevi Gübre ile 1984’de tanıştım. Bayilik ile başlayan bu süreç zamanla ithalatçılığa, bugün de üretim aşamasına geldi ve 37 yılımızı aldı. Tarımın olmazsa olmazı, bitkinin besin maddesi olan gübre ile ilgili bazı temel bilgiler verelim.
Gübre üç temel girdi ile üretilir: Fosfat kayası, Potas çözeltisi ve Azot. Fosfat bitkilerin döl tutmasını, gelişimini ve meyve vermesini sağlar. Ülkemizde Mardin Mazıdağı ve Derik’de bol miktarda mevcuttur. Mazıdağ’da özel bir tesis halen fosfattan k. gübre üretmektedir. Fosfat kayası sülfürik asitle birleştirilip fosforik asit üretilir. Bundan da tsp, nsp, 20.20.n.p.3 15 npk. 18.46 dap gübresi elde edilir.
Potas ise bitkinin gelişimini tamamlayan, dayanıklılık, aroma ve renk veren temel bir maddedir. Potas çözeltisi sülfürik asitle işleme tabi tutarak elde edilir. Afyon Dazkırı Acı Göl’de yatakları mevcuttur. Ama biz potasyum sülfat, potasyum nitrat olarak ithal ediyoruz. 90’lı yıllarda bir miktar üretim yapıldı ama sonra durduruldu. Bu milli servetimizi tarımda kullanmalıyız.
Azota gelirsek 26 can, 33 an, 46 üre’nin temeli havadaki azottur. Ülkemizde en çok eksik olan budur. Azotun nasıl üretildiğini kısaca özetlersek: Havadaki azot doğal gazla 1360 derecede ısıtılarak amonyağa dönüştürülür, oradan da katı maddeye dönüştürülerek azotlu gübre imalatında kullanılır.
3 Nisanda Ulusal TV’de Enerji uzmanı Sn. Necdet Pamir ile canlı bir programda bir araya geldik. Necdet Pamir doğalgazla ilgili özet olarak şu bilgileri verdi: Türkiye’nin Rusya’dan aldığı doğalgaz Samsun’dan, İran’dan aldığı doğal gaz ise Ağrı üzerinden ülkeye giriş yapmaktadır. Yılda yaklaşık 50 milyon m3 olan bu ithalatın anlaşması “Al veya Öde” ilkesini içermektedir.
Kasım ayından başlayarak Nisan sonuna kadar bu gazı ısıtmada ve bazı diğer yerlerde kullanıyoruz. Ama Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim aylarında toplam 6 ay boyunca kullanmadığımız bu gazı stoklayacağımız depolama kapasitesi ise sadece 3 milyon metreküptür. Yaz ayları ile tüketimi düşen doğal gazın bedelinin yüzde 80’ini ödediğimiz acı bir gerçektir. Bunun maliyeti de 2,5 milyar dolardır. Yapılması gereken şey öncelikle bu gazı stoklamak için depolar yapmak, ikinci olarak da bu gazdan önce amonyak sonra da azot üretmek üzere gerekli tesisler inşa etmektir. Boşa giden bu 2,5 milyar dolarlık doğal gazın azot tesislerinde dönüşmesi halinde bu miktarın 4 katı kimyevi gübreye dönüşecek ve ülkemiz kazanacaktır. Samsun’da ikinci bir azot tesisi yapılması şarttır. Ağrı’da yapılacak tesisler ise bölgedeki göç olayını durduracaktır.
Üre46, tarımdan çok sanayide boya, tutkal, sünger, sunta sektörlerinde ana hammadde olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde ise sadece İzmit’te İGSAŞ gübre fabrikasında yılda 500.000 ton üretilmektedir. Bu miktar ülke tüketimine yetmemekte, kalan ihtiyacımız Rusya ve İran’dan ithal edilmektedir. Ülkemizde gübre sektöründe faaliyet gösteren başlıca firmalar İGSAŞ, TOROS GÜBRE, GÜBRETAŞ, BAGFAŞ, GEMLİK GÜBRE ve EGE GÜBRE’dir. Devlet bu firmaları ve tüm boya, tutkal, sunta üreticilerini ve 46 üreye ihtiyaç duyan diğer tüm sanayicileri bir araya getirmeli ve aynen milli otodaki gibi görev verip milli gübre üretimi için bir adım atmalıdır. Görev alacak firmalara şu teşvikler sağlanmalıdır: 1. Yaz aylarında bedelini ödediğimiz doğalgaz bedava tahsis edilmelidir. 2. Arsa, yatırım teşvikleri, gümrük muafiyetleri ve üretmek için ne gerekiyorsa devlet garantisi verilmelidir. 3. Firmaların Yurtdışından kredi almaları durumunda devlet garantisi verilmeli, Ağrı ve Samsun’da ülkenin tarım ve sanayisinin ihtiyaç duyduğu miktarda azotlu gübre üretimi için bir konsorsiyum meydana getirilmelidir. Özel sektörden gereken destek sağlanamazsa bizzat Devlet bu üretimi gerçekleştirmelidir.
Manifesto dombra müzik eşliğinde, karnaval havasında 81 ile “gaz vermekle” değil, böylesi hedefler koyup görev ve yetki vererek gerçekleşir. Manifesto torbaya girmeli, boş lafta kalmamalıdır.
