Bu hafta tarım ve hayvancılık alanında konuya devam etmeyi düşünürken neyi ıskaladığımızı görmemiz açısından gözlerden kaçan ve yerel basında yer bulamayan, Sütaş’ın Bingöl’e yaptığı yatırımın detaylarına dair birkaç bilgiyi paylaşmak istedim.
Somut bir örnek olması nedeniyle bu yatırıma dair aşağıda yer alan rakamlar, tarım ve hayvancılık alanında barındırdığımız potansiyelin iyi değerlendirildiğinde olası sonuçlarına dair ciddi fikirler verecek ve umuyoruz ki bir nebze de olsa anlaşılmamıza katkı yapacaktır.
* **
“Bingöl’ün arazi varlığının %52’si mera ve çayır, %32’si orman arazisinden oluşmaktadır. Bu sebeple hayvancılık sektörü açısından Bingöl’ün oldukça iyi bir potansiyeli olduğu bilinmektedir.
Üniversite bünyesinde Ziraat Fakültesi ve Veteriner Fakültesi’nin bulunmasının yanı sıra Et ve Süt Kurumu gibi hayvancılık sektörü açısından önemli kurumlar da Bingöl’de yer almaktadır. (Bu kurumlar Yozgat’ta da var diye biliyorum) Buna ek olarak, ilimizde sektör için yoğun devlet destekleri de mevcuttur.
Ayrıca ilimiz; genç, dinamik nüfusa ve sağlam altyapı hizmetlerine sahiptir. (ucuz iş gücü demiyorlar!) Tüm bu unsurlar hesaba katıldığında Bingöl, yatırım ortamı anlamında oldukça cazip bir yer konumundadır.
SÜTAŞ, ilin sağladığı bu avantajları iyi değerlendirmek adına Türkiye’de kuracağı dördüncü entegre süt tesis yatırımı için Bingöl’ü seçmiştir. Ayrıca SÜTAŞ’ın bu yatırımı kamuoyu tarafından Süper Teşvik olarak da adlandırılan ‘‘Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi’’kapsamında devlet tarafından desteklenmektedir.(Bu teşvik sistemi önemli. Yatırımcılar not ediniz bunu.) Bu sistemde projelerin nitelik ve ihtiyaçları doğrultusunda çok çeşitli destekler sunulmaktadır. SÜTAŞ’a da Bingöl’deki tesis yatırımına özgü destekler sunulmuştur.
Yatırım tutarının yaklaşık 1 milyar 115 milyon TL olacağı bu tesis ile SÜTAŞ, Türkiye’deki üretim kapasitesini %30 oranında arttırmayı hedeflemektedir. SÜTAŞ, Bingöl tesislerinde 1.063 ton/gün süt işleyip, 600 ton/gün yem ve 80 ton/gün organomineral gübre ile 6.4 MW/h elektrik üretecek, 10.000 baş sağmal kapasiteli 5 adet damızlık süt sığırı geliştirme çiftliği, 6.500 baş kapasiteli 1 adet yetiştirme çiftliği ve 5.000 baş kapasiteli 1 adet besi çiftliği yatırımı yapacaktır. Ayrıca bu yatırım kapsamında genomik seleksiyon ve embriyo üretim merkezi de kurulacak olup; bölge şartlarına uygun ırkların geliştirilmesi de planlanmaktadır. Yatırım tamamlandığında ise tesis 1.012 kişiye doğrudan istihdam sağlayacaktır.
Bu tesisin kurulması ile süt üretimi ve onun yaratacağı geniş etki sayesinde bölge ekonomisinin canlandırılması amaçlanmaktadır. Süt üretiminin verimli, sağlıklı ve sürdürülebilir olması için SÜTAŞ’ın alım garantisi sağladığı bir “Sözleşmeli Süt Sığırcılığı” ve “Sözleşmeli Kaba Yem Üretimi” modelinin hayata geçirilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir. Bu model ile SÜTAŞ, yaklaşık 5.000 üretici aileyle birlikte çalışacak olup, bölge çiftçilerine ve diğer tedarikçilere her ay ortalama 67 Milyon TL düzenli gelir sağlayacaktır.
Tesisin faaliyete geçmesi ile birlikte Bingöl’e 250 km uzaklığa kadar olan tüm bölgede üretilen süt ve yem bitkileri bu tesis için önemli bir pazar olacaktır. Bölgede hayvancılığa ve yem bitkilerine ilişkin; makine-ekipman üretimi, ambalaj malzemeleri üretimi, inşaat, yeni tarımsal teknolojilerin, otomasyonun ve sürü yönetiminin gerektirdiği yazılım ve programların üretimi, mekanik, elektrik ve elektronik alanlarında destek hizmetlerinin sağlanması gibi yatırımla ilişkili sektörlerde yatırımın çarpan etkisi de hesaba katıldığında önemli gelişmeler yaşanacağı öngörülmektedir. Bu büyük tesis, sadece Bingöl değil, çevre illerin de ekonomik ve sosyal kalkınmasına katkı sağlayacaktır. Yaklaşık 10.000 aile bu tesisin pozitif dışsallığından etkilenecektir.
Geniş etkileri de dikkate alınarak, Bingöl’deki Sütaş yatırımının ‘‘Bölgesel Kalkınma Projesi’’olarak ele alınması, bölgenin bitkisel yem üretimi, hayvancılık ve süt hayvancılığının geliştirilmesi açısından pilot bölge olarak seçilmesi ve bu amaçla uygun destek programlarının geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır.”
***
“Sütaş, yatırımın bölgesel etkisini de analiz etti. Prof. Dr. Erinç Yeldan ve Kamil Taşçı tarafından hazırlanan “Sütaş Doğu Güneydoğu Anadolu Sütçülük Projesi – Bingöl Entegre Tesisleri Yatırımının Sosyo-Ekonomik Etkileri: Bölgesel Dinamik Girdi-Çıktı Analizi (2018-2033)” raporuna göre tesisler 2033’e kadar şehirde kişi başı GSYH’yi 2 bin 900 dolar artırıp 10 bin 221 dolara çıkaracak. Göçü de tersine çevirecek yatırımla Bingöl, fert başı GSYH’de 35 basamak yükselerek 38’inciliğe çıkacak. 2019’da Bingöl ekonomisinde tarımın payı yüzde 14 iken 2033’te 2.5 kattan fazla artarak yüzde 36.8’e yükselecek. Sütaş yatırımının doğrudan ve dolaylı toplam istihdama etkisinin 2033 itibarıyla 8 bin 611 kişi olacağı tahmin ediliyor.” (kişi başı gelir artacak, göç tersine dönecek)
***
“Sütaş Yönetim Kurulu Başkanı Muharrem Yılmaz, fabrikanın günde 1000 ton kapasiteyle çalışacağını belirterek tesis tam kapasite ile çalıştığında bölgede, yıllık 1 milyar 22 milyon TL süt hasılası sağlanacağını söyledi. Personel ücretleri, taşıma, dağıtım giderleri ve diğer mal, hizmet alımlarıyla beraber Sütaş’ın bölgede yaratacağı doğrudan ekonomik faaliyetin toplamının yıllık 2 milyar 945 milyon TL olacağını aktardı.”