Hastalıklara karşı mutlaka ilaçlama yapılmalı

Yozgat’ta, son iki aydır yağışların ekili alanlara fazla düşmesi ile birlikte çiftçi bu sefer de pas hastalığı ile uğraşmaya başladı. Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Fungal (mantar) hastalıkları Öğretim Üyesi Dr. Ali Endes, bitkilerde görülen hastalıklarla, hastalık bulaşmadan önce mücadele edilmesi gerektiğini vurguladı. bu sene geçmiş yıllara göre yağışların ve buna bağlı nem oranının yüksek olduğunu kaydeden, Endes, bunun da buğdayın ana zararları arasında yer alan pas hastalıkların yanı sıra septorya hastalığının da yoğun olarak görülmesine neden olduğunun altını çizdi.

Endes, “Daha önce burada çiftçilerimiz pas hastalığını biliyordu. Ancak havaların sıcak gitmesi Nisan’da Mayıs’ta ilaçlamaya gereksinim kılmamaktadır ama şu anda görüldüğü gibi Mayıs’ı bitirdik ve havalar halen yağışlı geçiyor. Bundan dolayı da artık bölgemizde çok istemiyoruz, kültürel uygulamalara daha ağırlık verilmesi yönünde bir durum içerisinde bulunmamıza rağmen maalesef ki kimyasal ilaçlamalara artık yavaş yavaş başvuru yapmamız gerekiyor. Nedeni de pas hastalıklarına artık geçmiş yıllara göre daha yoğun olarak karşılaşılmasıdır. Bunun başak kısmına geçmeden mücadele edilmesi gerekir. Merkez ilçe olarak Yozgat’ımızda belki daha başak kısmına geçmedi ancak Yerköy gibi daha rakımı düşük bölgelerde sıcaklığın daha çok hissedildiği bölgelerde başaklanma gerçekleşmesi sebebiyle burada pas ilaçlamalarına önermekteyiz. Sorgun’da da pas hastalıklarının ve septorya hastalığının yaygın olduğu duyumlarını, bilgiler gelmekte bize. Tekirdağ yada Akdeniz bölgesi gibi bölgelerde değil de bizim Ankara yada Tokat yada Eskişehir yani iç Anadolu bölgesinde ıslah edilmiş çeşitleri öncelik vermemiz gerekiyor. Daha sonra sık dikimden kaçınmamız gerekir, çünkü sık dikim de hastalığa yönelik bulunma oranı hastalığa yakalanma oranı bitkilerde arttırır. Ekim nöbeti, en önemlisi bence gübreleme. Özellikle azot gübrelemesine çok dikkat etmemiz gerekir bugünlerde. Çünkü azot gübrelemesini fazla yaptıysanız bitkiler hastalığa daha çok meyilli olacaktır. Pas direk yeşil aksama yani direk yapraklardan giriş yapan bir etmen olması sebebiyle siz yeşil aksamı ne kadar çok arttırırsanız o kadar hastalığa yakalanma şansı bitkilerin artacaktır. Mücadeleden bunların yanı sıra ne olur? Eğer dediğim gibi hastalık alttan bitkinin üst kısmına doğru ilerlemeye devam ediyor, hava durumuna her çiftçimizin en azından on günlük hava durumunu takip etmesi gerekir, çünkü bu on günlük hava durumunda sıcaklığın yada yağışların nasıl olduğunu belirleyip, ona göre bir mücadele, ilaç atılacak mı? atılmayacak mı? diye bir karara varıp, ona göre ilaçlamayı önerebiliyoruz. Verimi eğer hastalık açısından uygun koşullarda devam eder ilaçlama yapılmazsa veriminiz, direk başaklara gireceği için yüzde 70, yüzde 80 bazı durumlarda yüzde 100’e varan verim kayıplarına da neden olabilir. Havalar ısınacak, sonuçta Orta Anadolu bölgesindeyiz. Haziran ayına girmemize birkaç gün kaldı. Haziran’ın 10’undan sonra sıcaklıkların artmasıyla pas etkisini kaybedecek. Bundan dolayı genelde tek ilaçlamayla ne olabilir yüzde 30, yüzde 20’lere indirilebiliyor ama hiç ilaçlama yapmazsanız koşullar bu şekilde devam ederse en az yüzde 30, yüzde 40, yüzde 50’lere varan bir verim kaybı söz konusu olabilir ki; başak kısmını geçmemesi gerekir. Şu anda arpalarda da biz paslarla karşılaşıyoruz. Arpalarda da başaklanıyor tabii ki bunlar buğdaylara göre biraz daha erkence olmasından dolayı hastalığın arpalarda da ilaçlamaya gereksinim duyduğunu belirtmek de fayda var. Şu anda biz bir buğday tarlası içerisindeyiz ve buğday tarlasında herhangi bir şekilde ilaçlama yapılmamış, motor girmemiş. Nereden görüyoruz? Yabancı otlar, çavdarlar burada. Çavdar örneği var elimizde, pası görüyor musunuz? İşte bu hastalık buğdaylara geçecektir, arpaya geçecektir. Ekim yapıldığı zaman ara konukçuları yok etmek gerekir, paslar obligattır, konukçu, yani bitti olmasa yaşayamaz. Onun için ara konukçular sadefefoto olur veya horoz ibiği olur veya berberis türü bitkilerle mücadele ederek, uzaklaştırmamız gerekir. Buğday tarlası tamamen çavdarla dolu, buda pas hastalığımızda ara konukçuluk yapması sebebiyle, siz ilaçlama yapsanız bile kaçsa bile bu hastalık tekrardan yenilenecektir. Bu dönemde pas ilaçlar var, bu ilaçlardan uygun şekilde ilaçlama yapılabilir. Teknoloji gelişiyor, şu anda dronlarla eğer çiftçi ürününe zarar gelecek korkusu varsa droneler uçurarak bu tarlaların ilaçlanmasını önerebiliriz’’ dedi.

Dr. Ali Endes, yağışların baklagillerde de hastalıklara neden olabileceğini, bunun için de gerekli tedbirlerin alınmasını istedi. Endes, “Bu yağışlarda nohutlarda özellikle yöresel ismiyle ‘san’ dediğimiz, aslında nohut antraknozu, diğer ismiyle yada başka bir değişle ascochyta rabiei dediğimiz hastalığı teşvik edecektir ki; nohutların ekimi oldu ve tarlalarda şu anda nohutlar yaklaşık 10-15 santimetreye geldi, yani bir 40 günü tamamladı. Havalar bir şekilde nemli gitmesi durumunda nohutlara ilk ilaçlama önerilir, ben önermekteyim. Şu dönemde havalar nemli gidiyor, hastalık için uygun koşullar var. Bu hastalığımız hava kökenli, nohutlara gelebilir, bu şekilde bir ilaçlama önerebilirim. Bitkiye hastalık gelmeden yada bitkiye bir böcek musallat olmadan onu korumamız gerekir. Bitkilere hastalık gelmeden koruyucu önlemler almalıyız ki; ilaçlarımızda o şekildedir. Şu anda burada pas hastalığı varsa uygulanır, hastalık durdurulur ama 10-15 gün içerisinde ilaç etkisini kaybettiğinde patıcan tekrardan bulaşır. Nohut, mercimek ne olursa olsun eğer bir hastalık varsa bu hastalık bahçeye girmeden önce mücadeleye başlamamız gerekir. Kültürel olabilir, biofiziksel olabilir, bioteknolojik olabilir, kimyasal olabilir ama bitkiye geldikten sonra maalesef ki yapacağımız mücadele yöntemlerinde kimyasal elimizde kalıyor, oda biraz hem masraflı. Kesin çözüm yaratabilir ama çokta sağlıklı olmadığı zaten herkes tarafından biliniyor. Bu yıl bu yıl fungal hastalıkların oldukça fazla görülmesinin en önemli nedenlerinden biri geçmiş yıllara göre bölgemiz yani şehrimizin oldukça fazla yağış almasıdır. 2022 yılında Nisan ayında yaklaşık 68 milimetrelik yağış düşüyor ama bu yıl 101, nereden baksan iki kat yağış düşmüş Nisan ayında. Mayıs ayına bakmayacağız, bu hastalıkların oluşmasında aslında altında yatan temel neden iki ay öncesidir. İki ay öncesinde bitkiler daha küçük daha zayıf hastalıklara daha fazla meyilli olması, iklimin yağışlı geçmesi hastalıkların şu anda görünür halini bize getiriyor. Şurada başaklanma dönemi geçmediği için bir sorun yok, şuanda başaklar yeni yeni geliyor, buğday başakları. Bu buğday başaklarında pasın yada septoryanın gibi diğer fungal hastalıkların özellikle pas hastalıkların buna bulaşmaması gerekir. Buraya ulaştığı zaman siz ilaçla da atsanız herhangi bir şekilde kar da edemezsiniz zarar da edemezsiniz, boşuna mücadele etmiş olursunuz. Başağı geçmeden mücadelemiz yapmamız gerekiyor. Şu anda tam mücadele dönemidir. Eğer tarlalarda pas hastalığı görülüyorsa çiftçilerimize çok rahatlıkla mücadeleyi önerebiliriz. Çiftçilerimiz tarlalarında bulunacak 7/24 gelecek, tarlasına bakacak, ilacına bakacak, hastalığına bakacak ve eğer karşılaştığı, bilmediği bir şey varsa devletimizin ilgili kurumları öncelikle tarım ilçe müdürlükleri, tarım ilçe müdürlükleri zaten onlara gerekli kuruluşlara yönlendirecektir. Tarım il müdürlüğü ya da en önemlisi şehrimizde Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi bulunmakta buraya gelip, tüm hocalarımıza istedikleri gibi soruları sorup, istedikleri cevapları alabilirler’’ diye konuştu. Haber Merkezi