Bozok Üniversitesi’nin kenevir çalışmalarına dair yazdığım iki yazının ardından, Kenevir Araştırmalarını koordine eden rektör yardımcısı Prof. Dr. Güngör Yılmaz’ın konuğu oldum.
Yaklaşık 3 saat süren misafirliğimde, kenevir ekim alanlarını gezdik ve burada kenevirin birim alanda üretim miktarının, ürün kalitesinin, veriminin artırılması ile ürün çeşitlendirilmesine yönelik çalışmaları yerinde görme imkanım oldu.
Akabinde, hasat edilen kenevir saplarının tasnif edilip işlendiği, sap, lif, tohum ve köklerinin ayrıştırıldığı, kıtık denen materyalin elde edildiği ve ayrıştırılan ürünlerin çeşitli projeler için araştırıcılara verildiği birimde bir bilgilendirme ve çalışmaları yerinde gözleme imkanımız oldu.
Daha sonra geçtiğimiz yeni yapılan seralar ve kenevirden geliştirilen ürünleri incelediğimiz Ar-Ge merkezinde, burada çalışan öğretim görevlilerinden son iki yılda geliştirilen ürünlere ve yeni ürün geliştirme ve iyileştirme çalışmalarına dair bilgiler aldık.
Bir saati aşkın süren bu gezimizin ardından kenevir alanında yapılan çalışmalar ve bir kısmı sonlanmış bir kısmı devam eden proje sayısının 70’i bulduğunu, bu projelerde 200’e yakın araştırıcının yer aldığını ve bu projelerin toplam bütçesinin yaklaşık 3 milyon TL olduğunu yerinde gördüm. Yürütülen bu projelerin detaylarına, bu araştırmalar ve çalışmalar neticesi ulusal/uluslararası düzeyde Yozgat’ta kenevir ekmek için oluşacak taleplere (10 bin dönüm), kenevir hammaddesini kullanan sanayicilerin Yozgat’ta yatırım yapmak için işbirliği talep ve desteklerine, üniversite-sektör işbirliği ile geliştirilen ürünlerin patent çalışmalarına ve bu emeğin karşılığında ortaya çıkan ürün ve bilgi nedeniyle sanayicinin Ar-Ge ve ortaklık taleplerine vakıf olduk.
Geliştirilen ürünleri ve çalışmaları yapılan projelerin adlarını burada yazamayacağım. Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ve emeğe saygı dolayısıyla bu bilgileri paylaşmam etik olmadığı gibi yasal da değildir.
Patentleri alındıkça, ürünler sanayiye entegre edildikçe, paylaşılacaktır mutlaka.
Bu özetin ardından, şunu rahatlıkla söyleyebilirim. Yozgat Bozok Üniversitesi 3 yıl içinde kenevir çalışmalarında çok ciddi mesafe kat etmiştir. Her geçen gün ortaya çıkan yeni bilgiler ile de zemin kuvvetlenmekte, çalışmalar ileri safhalara taşınmaktadır. Yakın gelecekte, Yozgat’ı bir kenevir üssü Bozok Üniversitesi’ni de tam manasıyla kenevirin kalbi yapacak gelişmelere şahit olacağız.
Lakin, burada siyaset ve bürokrasiye çok iş düşmektedir. Yozgat’ta kenevir ekmek için talepte bulunan yerli ve yabancı yatırımcıların ilgili kurumlardan gerekli ilgiyi görememesi ve bunun sonucunda başka illere gitmek durumunda kalmaları gerek Yozgat tarımına, çiftçisine ve işsizine gerekse üniversitenin çalışmalarına olumsuz etki edecektir.
Bana verilen bilgiye göre yaklaşık 10 bin dönüm olan toplam taleple üretilecek kenevir, Bozok için ciddi bir saha çalışması imkanı doğuracağı gibi aynı zamanda bu üreticilerin sanayici olması nedeniyle Ar-Ge çalışmaları hızlanacak, üniversitesi, Ar-Ge’si ve üretimi Yozgat’ta olan kenevirin sanayiye aktarımı da yine Yozgat için yeni fabrikalar anlamına gelecektir. Yani Yozgat adına ufacık dahi kaygısı olmayan bürokrasi nedeniyle ıskalamaya devam ediyoruz.
Yozgat Bozok Üniversitesi’nin kenevir alanındaki her gelişmesi evet üniversite yönetimine artı puan yazacaktır ama ihtisaslaşma ile birlikte burada üretilecek bilgi ve ürünler ile de Yozgat tarımını, sanayisini ve ekonomisini geliştirmek, güçlendirmek, istihdamı artırmak da mümkündür.
Bizim naçizane planlama eksikliği dediğimiz hadise tam da budur.
Üniversite bilimsel çalışmaları yaparken, Or-An Kalkınma Ajansı, TKDK, Tarım İl Müdürlüğü ve dahi KOSGEB, TSO’lar, Ziraat Odaları işbirliğinde bu bilgi ve teknolojinin tarımdan sanayiye tüm alanlarda üretimini planlamalı, ekim alanları oluşturmalı, destek mekanizmaları geliştirmelidirler. Yozgat’ta bunu yapacak olan yegane güç de siyasettir. Siyaset böyle bir hedefi ortaya koyar ve ilgili kurumları bu hedefe zorlarsa başarı ancak mümkün olabilecektir.
Bir notla bitirelim, Sağlık Bilimleri Açısından Kenevir kitabının tanıtım usulüne dair yaptığım eleştirilerimi geri alıyorum. Bunun aslında bir kitap tanıtımı olmadığı, işin aslının kitaba emeği geçen hocaların onore edilmesine yönelik bir teşekkür programı olduğu ancak haber metnini yazan kişilerin kullandığı dil nedeniyle kamuoyunda yanlış anlaşıldığı gerçeğini görmem nedeniyledir. Tabi ki bu durum da açık ve net göstermektedir ki; Ne yazık ki, Yozgat Bozok Üniversitesi kendini anlatmakta ve faaliyetlerini tanıtmakta yetersiz kalmakta, bu yetersizlik nedeni ile de başarısızmış gibi bir profil çizmektedir.