Türkiye’nin en kalitelisi Yozgat’tan çıkıyor

Akdağmadeni ilçesinde özellikle Mayıs ve Haziran ayları içerisinde yetişen salep orkidesinin çeşitliliğinin belirlenmesi için alan taramalarına devam ediliyor. Akdağmadeni ilçesinde ormanlık alanlarda 13 cinse ait 40 salep orkidesinin bulunduğunu söyledi. 16 salep orkidesinin yumrularının salep yapımında kullanıldığını ve şu ana kadar 11 türün tespit edildiğini anlatan Kılıç, Türkiye’nin en kaliteli salep orkidesinin Akdağmadeni ilçesinde olduğunu belirtti. Salep orkidelerinin tohum bağladıktan sonra yumru sökümlerinin yapılması gerektiğini anlatan Kılıç, yok olmaya yüz tutan endemik bitkinin korunup, yayılımının sağlanması gerektiğine vurgu yaptı.
Akdağmadeni ormanlarında bin 300 ila 2 bin rakım arasında sarıçam, meşe, ardıç gibi ağaçların gölgelik alanlarda kendiliğinden yetişen 13 cinse ait 40 adet salep orkideleri için Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi tarafından bilimsel çalışma başlatıldı.
 Kültür bitkisi olarak Akdağmadeni ilçesinde yetişen salep yörede bilinen 16 çeşidinden bugüne kadar 11 çeşidinin varlığı tespit edildi. Bunların en önemlilerinin ise meşe salep, sivri kurt kulağı salep, beşli çift çatal yemlik salep ve çift çatal yemlik salep çeşitleri olduğu bildirildi. Özellikle dondurma üreticilerinin tercih ettiği, verimi ve lezzeti bakımından en kaliteli olan yemlik salep orkidesinin ise sadece Akdağmadeni ormanlarında yetiştiği anlatıldı. Daha çok orman köylüleri tarafından, ormanlık alanlar gezilerek küçük bir çapa yardımıyla sökülerek toplanıyor. Toplanan salepler, yıkanıp toraklarından arındırıldıktan sonra su ile kaynatılıyor. Kaynatılan salepler güneşte kurutulup çekirdek haline getirildikten sonra değirmende öğütülerek toz haline getiriliyor.
  Yozgat Bozok Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Süs Bitkileri Yetiştiriciliği ve Islahı Anabilim Dalında Öğretim üyesi Dr. Tuğba Kılıç, Yozgat il genelinde ve özellikle Akdağmadeni ilçesinde Ziraat Fakültesi olarak daha önce yaptıkları keşiflerle soğanlı bitkilerin çok fazla yayılış gösterdiğini belirlediklerini vurguladı. Özellikle Akdağmadeni’nin salep orkideleri bakımından çok zengin olduğunu anlatan Kılıç, ‘’Bu bölgede literatüre kaydolmuş 40 tane türün varlığından bahsedilmektedir. 16 adet türün toplayıcılar tarafından toplandığı ve sağlık yapımında kullanıldığı söylenmektedir. Ancak 16 türün şu ana kadar 11 tanesini tespit etmiş bulunmaktayız. Ziraat Fakültesi olarak 40 türün tespitine yönelik çalışmalarınızı da sürdürmekteyiz. Akdağmadeni bölgesinde yayılış gösteren bazı türlerin dünyada endemik olduğu bilinmekle birlikte bu türlerin korunması çok büyük önem taşımaktadır. Çünkü orkidelerin tohumunda endosperm bulunmaz. Endosperm bulunmadığı için embriyo tohumu besleyemez. Dolayısıyla bu bölgede tohumların simbiyotik yaşam sürerek neslini devam ettirmesi ve bu alanda korunması büyük önem taşımakta. Özellikle tohum bağladıktan sonra yumru sökümlerinin gerçekleştirilmesi yasak olsa bile tarafımızca önerilmekte. En azından türün korunması ve kültüre alınması çalışmalarının devamı gelinceye kadar. Türkiye’de 5 ayrı bölgede yetişen salep orkidelerinden en kalitesinin Yozgat’ın Akdağmadeni ilçesinde yetişiyor. Toplandığı bölgeler yanında orkide türleri yumrularının içerdiği müsilaj yani glucomannan bakımından büyük farklılıklar gösteriyor, bazı türler çok düşük müsilaj içermelerine rağmen salep toplayıcıları tarafından toplanıyor. Bölgeden toplanan salep orkidelerinden elde edilen saleplerin, Türkiye’nin diğer bölgelerinde toplanan salep -beş bölge bulunmakta- bu bölgelerin otalamasına bakıldığı zaman salebin kalitesini gösteren glucomannan içeriği bakımından diğer orkidelerden ortalama üzerinde kalmaktadır. Daha kaliteli olduğu ve kıvamı diğer türlere göre daha yoğun olduğu için daha çok tercih edilen bir salep olduğu söylenebilir. Bu bölgede üretilen saleplerin daha çok dondurma yapımında kullanıldığı, aynı zamanda içim olarak da tercih edildiği bilinmektedir’’ dedi. Haber Merkezi