Bu yazıda tarımsal açıdan ilimizdeki su ve girdi sorunlarını ve yapılması gerekenleri yazacağım.

Su ile İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yozgat kışları soğuk ve az yağışlı, yazları serin ve yağışsızdır. Karasal iklim özellikleri taşır. Kışın karın ne zaman düşeceği, yağmurun ne zaman yağacağını ancak yaradan bilir. 365 gün vakti saati belli olmayan bir yağış düzenimiz vardır. Kuru tarım “Allah ne verirse” dir, sulu tarım ise, çalışarak su temin edip sulu tarım yapmaktır. Kuru tarımda dekara 100-150 kg verim alınır, ortalaması 125 kg dır.  Sulu tarım ise kuru tarımın 4,5 katı ürün almaktır. Dekara 400-500 kg ürün alıp zenginliği yaratmaktır.

İlimiz yılda ortalama 350 kg yağmur alır. Bu yağış miktarı zaten tahıl üretimi için yeterli değildir. Bir de yağışın düzensiz olması verimi daha da düşüren bir etkendir. İlimizin Akdağ ormanlarına ortak sınırdaş olan Çayıralan, Çandır, Akdağ, Sarıkaya ve Saraykent ilçelerinde yüksekliğin 1500 m.den yüksek olması ve Akdağ ormanları sayesinde yağış ortalaması 700 kg, yani il ortalamasının iki katıdır. Bu bölgeden çıkan Delice ırmağının suyu 30 lt/sn, Çekerek ırmağının suyu 18 lt/sn.dir. Kozan çayı ve öteki akarsularımızla birlikte ilimizin 65 lt/sn toplam suyu vardır.

İlimizde 750.000 hk. tarım arazimiz vardır ama ancak %2 si sulanır. 1milyon ton tahıl üretimini 2-3 katına çıkartmak ancak sulu tarımla mümkündür. 25 yıl önce 700 bin olan nüfusu 420 bine düşmüş bir Yozgat, kuru tarımla göç vermeye devam eder. İki yağmurun açı, üçüncü yağmurun toku Yozgat’ımızı ancak sulu tarımla kurtarabiliriz.

Su sorunu hem Yozgat’ın hem de Türkiye’nin en önemli sorunlarından biridir.

Su miktarının yeterli olması için barajlarımızın sayısı ve kapasiteleri arttırılmalıdır. Bu konuda yapılması gerekli yatırımlar:

1. Delice ırmağı üzerindeki barajların (Gelingüllü barajı hariç) kapasitesi artırılmalıdır.
2. Delice ırmağı, Şefaatli-Yerköy arasında Karanlık Dere denilen bir vadiden geçer. Bu vadi 40 km uzunluğundadır. Yerköy- Kayseri tren hattı da bu vadiden geçer. Bu tren hattı bu vadiden çıkartılıp güneyde bir güzergâh ile değiştirilirse, Karanlık dere- Yerköy- Şefaatli karayolunun vadinin daraldığı yerden önü kesilerek Yerköy’den Şefaatli’ye kadar 4,5 km. genişliğinde, en az 40 km uzunluğunda ve 100 mt yüksekliğinde bir baraj gölü oluşur. Çünkü Şefaatli’nin denizden yüksekliği 930 mt, Yerköy’ün denizden yüksekliği 770 mt dir. Karalık dere, baraj olmaya en uygun yerdir. İki tarafında sağlı-sollu, 100-150 mt ve birbirine paralel dağ silsilesi mevcuttur. Önü kesildiğinde baraj oluşur. Bu vadide küçük bir kaç köy vardır. İstimlakı da fazla para tutmaz. Önemli olan tren yolunu güneye kaydırmaktır. Bu suyu Yozgat’ın Kuşçu köyüne çıkartırsak Yerköy’ün 40, Yozgat’ın 30, Sorgun’un 30, Saraykent’in en az 10 köyü ve toplamda 110 Yozgat köyü sulanır. Suyun en son tahliyesi Delice ırmağına yapılır. Bu baraj Yozgat İl Özel İdaresi tarafından da yapılabilir. Kaya dolgu bir barajlık malzeme burada mevcuttur.
3. Çekerek çayı üzerinde olan Süreyya Bey barajında Aydıncık bölgesinin denizden yüksekliği 700 mt.dir ve mikro klimalı bir coğrafyadır. Buradaki 22 köy Çekerek barajından alınacak suyla cazibeyle sulanabilir. Sebze, meyve üretiminde ilimizin deposu olur.
4. Uzunlu Barajını, Kayseri Yamula barajından doldurabilir ve bu barajdan borularla su alarak suyu az olan göletleri doldurabiliriz. Sulu tarımda su 90 gün için lazım olur. Yılda 275 gün suyu toplayıp, 90 gün kullanabiliriz.

Tarımda Girdiler ile ilgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Tarımın en önemli girdilerini 1.Tohum, 2. Taban gübreleri, 3. Üst gübreleri, 4. İlaçlar olarak sıralayabiliriz. Sebze üretiminden bahsetmeyeceğim çünkü ilimizde sebze üretimi on binde 2 düzeyindedir. İlimizde sebze “yetti bitti” diye tarif edilir. Çünkü karasal iklim nedeniyle sebze sezonu erken biter. Bu durum Ağustos ayının yarısının yaz, yarısının kış olduğu ilimizde iklimimizden kaynaklanan bir mecburiyettir.

Çiftçimiz sertifikalı tahıl tohumlarının azlığı nedeniyle kendi tahıl tohumlarını kullanmak durumunda kalıyor. Bu konuda hemşerilerime tavsiyem her yıl hasat ettikleri tahılın hepsini satmalarıdır. 20 km uzaklıkta üretilmiş tahıl tohumunu alıp elettirerek kullanmalarını tavsiye ederim. Nohutta 8,5 mm nohuttan ekim yapmalarını, yeşil mercimekte ise 6 mm üstü tohum kullanmalarıdır. Son yıllarda Sorgun ilçemizde bakliyat tohumu temin etmek daha kolaydır.

Tahıl ekiminde tabana 20 kg çinko katkılı organamineral 3*15 kompoze kullanmalarını tavsiye ederim. Tahıllar özellikle çiçekten dane tutmada potasyuma çok ihtiyaç duyar. Potasyum hem buğdayın protein değerini yükseltir ve verimi arttırır. Hemşerilerime tavsiyem her şeyden önce toprak tahliline uygun taban gübresi kullanmalarıdır. Üst gübrede ise 1. gübrede %46 üre ikinci üst gübrede %21 ASG amonyum sülfat kullanmalarını tavsiye ederim. Lütfen bu açıklamalarımı kendisini kanıtlamış ziraat mühendislerinin tavsiyeleri gibi dikkate alınız.

Tarımsal sorunlarını çözmüş ve artık göç vermeyen bir Yozgat hayaliyle iyi günler.