Dost sandıklarının gerçek yüzünü alışverişte veya bıraktığın bir emanete hıyanet sonucunda fark edince kurşun yemişe dönmekten ziyade memnun olmak, Allah’a teşekkür etmek gerekir. Daha büyük tehlikelerden bir an önce uzaklaşmanın şükrü ve huzuru yaşanılır böylelikle.
“İtimada hile, hançerlenmekten beterdir”/”dil yarası derin olur” ya da iftira kandan çetindir” özdeyişleri, içerik bakımından birbirini tamamlayan, Anadolumun bilgelerinin kültürel miraslarıdır. Yüzlercesini de sıralamak mümkündür.
Dostluk, arkadaşlık ve ihvan terimlerinin manaları zaten üstündedir. Dost;”Dest-deste-destek-sıkı görüşen”arkadaş;”arkalayan, dayanılan, güvenilen, taş gibi, gardaş gibi”,ihvan; her ikisinin anlamlarını içeren sıfattır. Bu üç unvanın temel hazinesi sevgidir. Paylaştıkça çoğalır, bölüştükçe ürer. Hile ve desise karıştıkça azalır, böyle kullanıldıkça da yok olur, biter.
Küçük beyinler büyük düşünemezler, düşünce özürlülerin kendine karşı saygısı mı olur da, başkalarını hesaba katsınlar. Atgözlüğü ile bakanlar, izlendiklerinden, laf sandıkları gevelemelerinin ince dokuyup-sık eleyenler tarafından dinlendiğinden habersizdirler. Özgüveni olmayanlar, konuştukları kişileri kendileri ile aynı kefeye koymazlarsa yaşayamazlar, hatta ortadan ikiye çatlarlar. Oysaki kurt insan kafasına bir kez girmeye görsün, o küçücük böceğin koca çınarı devirmesi gibi, içten içe yürekte bir burgu çalışır ve beklenen akıbet gecikmez. Kendisi yıkılırken yılların yeşerttiği köklenmiş dostluk ağacı da yok olup gider.
Önceleri de defaen belirttiğim gibi: “Güven karaca gibi çekingendir bir kez ürküttüğünde tekrar yakalamak çok zordur.” der adını anımsayamadığım ünlü bilge.
Bu bağlamda: “Devesiyle çölü aşamaya çalışan Bedevi, susuzluktan bitkin bir adama rastlamış. Yaya, Bedeviden su istemiş, o da insanlık edip devesinden inip tuluğu uzatmış. Kana kana suyu içen yolcu, hararetini giderince, birden Bedevi’yi iterek yıkmış ve devesine atladığı gibi kaçmaya başlamış. Hayretle arkasından bakakalan Bedevi, hemen toparlandıktan sonra:[Hey yolcu! Tamam deveyi al git ama senden bir ricam var, bu olayı sakın kimseye anlatma]! diye ünlemiş. Talebi tuhaf bulan hırsız, duraklamış ve nedenini sormuş.
Bedevi; Eğer bunu bir başkasına anlatırsan, her yerde duyulur, insanlar bir daha çölde susuz kalmış birine rast geldiklerinde yardım etmezler.
”İyiliğe karşı iyilik herkesten beklenen doğal davranıştır. İyiliğe karşı kötülük, ahlak dışı tutumdur. Kötülüğe karşı iyilik ise sadece seçkin ve erdemli kişilerin işidir”