Yozgat’ın yeni cazibesi lavanta bahçeleri, göz kamaştıran mor rengi ve eşsiz manzarasıyla ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
Görenler bahçeye girip, bir de poz vererek, anılarına katmak için hatıra fotoğrafı çektiriyor. İyi, hoş güzel ama derdimiz bu olmamalı, bizim için daha önemlisi bu işi hobi yerine ticarete dönüştürmeye bakmak lazım.
Çünkü lavanta yetiştiriciliğine ilginin arttığı Yozgat’ta oluşturulan lavanta bahçeleri, çiftçinin alternatif ürünü olacak gibi görünüyor.
Yozgat lavantayı yeni keşfetti dersek, yalan söylemiş olmayız. Türkiye’nin önemli tarım ve hayvancılık potansiyeline sahip Yozgat’ta takip ettiğim kadarıyla çiftçi, arpa, buğday, pancar, mercimek ve nohut ekiminin yanında aromatik bitki olan lavantaya yöneldi.
Dünyada olduğu gibi ülkemizin birçok bölgesinde lavanta ekimi günümüzde ticari yönden önemli bir paya sahip olduğunu burada hatırlatmakta fayda görüyorum.
Çünkü son yıllarda üretimi artan lavanta, kozmetikten temizlik sektörüne, sağlıktan sanayiye kadar geniş bir alanda kullanılan hammaddenin en başında gelmektedir.
Dolayısı ile Yozgat’ta lavanta ekimi ve merakının günden güne artmasıyla bölgede ürün çeşitliliği artacak demektir. Yozgat çiftçisi tek bildiği iş, arpa, buğday, pancar, mercimek ve nohut ekimine ilave ürün yetiştirerek, daha güçlü ekonomiye sahip olacaktır. Lavanta ekimine yeni başlanıldığını düşünecek olursak, bu konuda çiftçimizin yeteri kadar tecrübesinin olmaması dezavantaj gibi görülse de lavanta ekimleri her yıl arttıkça tecrübe de kazanılmış olacaktır. Lavanta bitkisinin yüksek katma değerli getirisi olduğu fark edilecektir.
Burada önemli olan bir başka husus ise, ekimi yapılan ürünlere yüksek kalite kazandırılarak, ürünlerin işlenmesi ve katma değer oluşturacak lavanta bazlı ürünlerin üretilmesidir. Bu sayede sektörde Yozgat’ın söz sahibi olacak bir noktaya ulaştırılmasıdır.
Bunun yolu da kümelenmiş üretim alanları yani mevcutta yapıldığı gibi dağınık bölük pörçük ve çiftçinin üretimini satmak için çırpındığı yöntem değil, lavanta üretimin mümkün olduğu alanlarda yüksek miktarlı ekim ve üretimin akabinde üretilen lavantanın işlendiği katma değerli ürünlerin ortaya çıkarıldığı bir yöntemi tercih etmek ve bunun için mesai harcamak sonuç alıcı bir çalışma olacaktır. Bu yöntemle ilerlemek; ürününü değerlendirme ve pazarlamada sorun yaşayan çiftçinin de zamanla lavanta üretiminden çekilmesine neden olacaktır.
Kurulacak tesisler aynı zamanda yeni sektörlerin doğmasına ve istihdam alanların çoğalmasına katkı sunacaktır. Özetle lavanta kendi alanında sanayi alt yapısını oluşturacak potansiyele sahiptir.
Bu potansiyeli harekete geçirmek de elbette ki, bürokrasi, yerel yönetimler ve siyasetin bir hedef birliği içerisinde uyumlu çalışması, Yozgat ortak paydasında buluşarak geleceği planlamaları ile olacaktır. Plansız her hamle ancak başarısızlığı planlamak olacaktır.
Böylelikle her zaman dile getirdiğimiz işsizliği, göçü, geri kalmışlığı konuşmak yerine başka konularda eksik ve noksanlarımızı konuşma, bunlara çözüm bulma imkânımız olacaktır.
Bu konuyu yazmanın sebebi Çekerek bölgesinde bir süre önce ekimi yapılan lavanta tarlasında geçtiğimiz hafta hasat toplama töreni düzenlendi. Bölge çiftçisinin ilk kez tanıştığı lavanta bitkisine karşı merakının oldukça yüksek olduğunu fark ettim. İlk etapta belli bir bölgede ekimi yapılan lavantanın gelecekte daha çok ekileceğini dikkate alacak olursak, bu konuda en önemli eksikliğin alt yapı ve tesisleşmek olduğudur.
Savaş Uyar’ın 18 Ağustos 2021 tarihinde köşesinde yazdığı Yozgat Lavanta Kokulu İl Olacakmış başlıklı yazısının üzerinden 1 yıl geçmesine rağmen henüz olumlu yönde bir adım atıldığına şahit olamayışımız lavanta bitkisinin önemini yeterince kavrayamadığımızı, planlı ekimler yapılmadığını, Tarım, KOSGEB, Kalkınma Ajansı, TKDK, KOP vb devlet kurumlarına ek olarak yerel yönetimler ve siyasetin de lavanta konusunda bir ufka sahip olmadığını göstermesi açısından manidardır.
Kamu bu konuda başı çekebilecekken, özendirici teşvik uygulamaları ile de özel sektörün bu konuda girişimde bulunmasının yolunu açabilir.