Türkiye şeker kurulu 400 bin ton şeker ithal etme kararı aldı. Şeker, şeker hastaları hariç özellikle çocukların ve gençlerin en çok tükettiği gıda maddesidir. Oysa ülkemiz şeker pancarı üretmeye elverişlidir. Bu ithal kararı da nereden çıktı? Sorusuna cevap ararken şu gerçekler ortaya çıkıyor.
Önce şeker pancarı nerede ve ne zaman yetişir ona bir bakalım. Pancar, şeker elde edilebilmesi için ekiminden hasadına kadar en az 180 gün geçmesi gerekir. Bu süre içerisinde pancar, gündüzleri 27-30 derece, geceleri ise gündüz ısısının yarısı 13-15 derece, kuru ve nemsiz hava ister. Pancarın iyi polar tutması gündüz ile gece arasındaki sıcaklık farkına bağlıdır. Bu da, şeker pancarı için en ideal yer, İç Anadolu Bölgesi anlamına gelir.
TV’de şekeri bilen de bilmeyen de çıkıp konuşuyor. Birisi de çıkıp, “kardeşim Erzurum’da, Kars’ta, Van Erciş’te şeker pancarı ekmek uygun mudur?” diye sormuyor. Bu bölgelerde tarımsal faaliyetler mayıs ayıyla başlar, ağustos ortasında biter. Pancara gereken 180 günlük tarım takvimi için buralar uygun değildir. 1980 sonrası iktidar olan ANAP Turgut Özal çayın, fındığın ve pancarın ekim alanlarını çoğaltarak iktidarda kalmak için popülist politikalar uyguladı. Tuttu, samsun Çarşamba’ya şeker fabrikası yaptı. İç Anadolu’da 2 kg olan pancar, çarşamba ovasında 5-6 kg oldu, ama İç Anadolu’da 2 kg pancardaki polar oranı, Çarşamba’da 5-6 kg olan pancarın polarından yüksekti. Bu plansız şeker fabrikalarını neden kurdunuz? Neden planlamayı iyi yapmadınız?
Ülkemizde İç Anadolu, pancar için en uygun iklime sahiptir. Yalnız sulu tarıma geçilmesi gerekir. İlimizde 750 bin hektar tarım arazimiz vardır. Ama sulu tarım yapılan alan bu alanın %2’sini geçmez. Pancarı çoğaltmak, sulu araziyi çoğaltmaktan geçer. Bununla birlikte toprak özelliklerine göre kimyasal ve organik maddeleri uygun biçimde, yeterli oranda kullanmak gerekir. Bu ikisi başarıldığı zaman üretim katlanarak artacaktır.
İç Anadolu çiftçisi bu iş iyi bilmektedir. Çözüm, İç Anadolu’da sulu alanları çoğaltmak, girdileri uygun fiyatla temin etmek, en önemlisi de elektrik ve mazotu ucuzlatmaktan geçer. İlimizde iki şeker fabrikası var. Biri Boğazlıyan’da Kayseri Pancar Üreticileri Kooperatifi’ne ait diğeri ise Sorgun’da devlete ait Sorgun Şeker Fabrikası. Sorgun şeker fabrikası 1 TL bedelle ilimizde pancar yetiştiren çiftçilere devredilmelidir.
400 bin ton şeker ithali, şeker fiyatlarını yükseltecek bu da ABD menşeli mısır şurubu üreticilerine yarayacaktır. Mısır şurubu sağlıklı bir ürün değildir. Görünen o ki ağzımızın tadı kaçacak gibi.
İnsan ihtiyaçlarını karşılayamayan, insanları perişan eden kolektivist sistem, üretemediğinden 1991 yılında çöktü. 1991 yılı, ‘üretmek nasıl olur?’ ile ilgili bir milattır.
İnsanlar öncelikle ihtiyaç duydukları malları piyasada bulmak ister, kalitesi ve fiyatının uygun olup olmadığına bakar. Malı devamlı bulmak, uygun fiyat, pazarda arzın devamlılığı için çok önemlidir. Önemli olan tüm şeker fabrikaları bir konsültasyona tabi tutmak gerekir. Çünkü bu fabrikaların rehabilitasyona ihtiyacı vardır. Üretim miktarını artırmak, başta pancar ekim alanlarının çoğaltılmamışıyla, o da sulu tarımla mümkündür.
Tüketici fabrikanın devlet mi özel sektör mü olduğuna bakmaz. Mal piyasada sürekli bulunuyor mu, kalitesi ve fiyatı uygun mu tüketici buna bakar. Devlet de mal ve hizmetlerin piyasada durumunu kontrol eder. Özel sektörün üretmediğini, devlet bizzat üreterek insan ihtiyaçlarını gidermelidir. Mülkiyetin şunda veya bunda bulunması önemli değildir, önemli olan devamlı ve kaliteli ürün, uygun fiyattır.
Saygılarımla.